در دوران کرونا میزان اهدای خون در جهان کاهش داشته، اما در ایران این کاهش بسیار اندک بود و ایرانیان مانند همیشه در ایثار و انفاق پیش دستی کردند و سازمان انتقال خون هم خون مورد نیاز بیماران را در این مدت تامین کرد و هیچگاه ذخیره خون به بحران نرسید.
سازمان انتقال خون ایران در ۹ مرداد سال ۱۳۵۳ با هدف سامان بخشیدن به وضع آشفته خون رسانی و به منظور ترویج فرهنگ اهدا، تهیه و تامین خون و فرآورده های سالم، مطمئن و رایگان برای رفع نیاز بیماران نیازمند به ویژه مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و لوسمی (سرطان خون) تاسیس شد و به همین مناسبت ۹ مرداد در ایران به نام روز ملی اهدای خون نامگذاری شده است.
اهداف این سازمان با سابقه ۴۷ سال خدمت، شامل مشارکت در مراقبت از بیماران، تامین خون سالم و کافی، بسیج اهدا کنندگان داوطلب، همکاری با بیمارستان‌ها در حل مشکلات انتقال خون و گسترش شبکه پایگاه های انتقال خون است، این سازمان، جمع آوری و توزیع خون و فرآورده‌های آن را از طریق مراکز اهدا خون در سراسر کشور بر عهده دارد.
سالانه در ایران بیش از دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خون اهدا می کنند، اهدای خون در شمار کمک‌های نوع دوستانه ای قرار دارد که جان را حیات دوباره می بخشد، درد و رنج ناشی از بیماری را کاهش می دهد، سلامتی را به بیمار هدیه می کند و نشاط و شادی را به اطرافیان بیمار ارزانی می دارد.
در دین اسلام و فرهنگ ایرانی همواره به ایثار و انفاق سفارش شده است و چه بهتر که این ایثار از جنس اهدای خون، این مایه حیات باشد و خون سرخ با خود زندگی سبز را به همراه داشته باشد، اهدای خون در ایران سال هاست که به صورت کاملا داوطلبانه انجام می شود و خون و فرآورده های خونی مورد نیاز بیماران در ایران از این طریق تامین می شود.
اهدای خون یک ضرورت است
اهدای خون در دنیای امروز یک ضرورت است و سازمان انتقال خون تنها مرجع تصمیم‌گیری در زمینه تأمین و توزیع خون و فرآورده‌های خونی سالم در ایران است، خون سالم، نجات دهنده زندگی است. همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی پیدا می کند.
چه زمان هایی نیاز خون مبرم است؟
بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود شامل زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی، خانم های باردار در حین زایمان، نوزادان و بخصوص نوزادان نارس است.
چه بیمارانی نیازمند به خون هستند؟
از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های خون هستند. بسیاری از بیماران، مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی طبیعی به شکل منظم خون یا فرآورده های خون دریافت کنند.
اگر چه دلایل نیاز برای انتقال خون متفاوت است، اما نیاز به خون و فرآورده های خونی به صورت مداوم وجود دارد، در حال حاضر، با وجود پیشرفت های چشمگیر در زمینه علم پزشکی هنوز هیچ گونه جایگزین مصنوعی برای خون ساخته نشده است و فقط خونی که توسط انسان های نیکوکار اهدا می شود، می تواند جان انسان های دیگر را از مرگ نجات بخشد. در چنین شرایطی، تنها اهدای خون توسط یک داوطلب سالم و تزریق خون او می تواند در لحظات مرگ و زندگی، نجات بخش یک انسان نیازمند باشد.
از این رو فعالیت سازمان انتقال خون در زمینه تامین و توزیع خون و فرآورده های آن و همچنین آموزش و پژوهش های لازم در این زمینه بسیار ضروری است و نیازمند برنامه ریزی و تامین اعتبارات لازم است تا همواره بخش سلامت جامعه با تامین خون در سلامت کامل به سر ببرد.
سازمان انتقال خون و تامین خون در زمان پاندمی کرونا
سخنگوی سازمان انتقال خون در گفت وگو با خبرنگار گفت: یکی از افتخارات سازمان انتقال خون ایران در پاندمی کووید ۱۹ در دو سال گذشته ادامه اهدای بدون چشمداشت و صددرصد داوطلبانه مانند دوران پیش از شیوع کرونا در ایران است.
بشیر حاجی بیگی ادامه داد: در دوران شیوع کرونا فقط کاهش هشت و نیم درصدی اهدای خون در ایران را داشتیم که در مقایسه با آمار حدود ۲۰ تا ۳۰ درصدی کاهش اهدای خون در کل جهان این کاهش چندان نیست، در حالی که در برخی از کشورهای منطقه مدیترانه شرقی تا ۵۰ درصد هم گزارش شده است تا جایی که کاهش اهدا منجر به پرداخت های تشویقی در آمریکا شد.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: در ۲۴ خرداد ماه ( روز جهانی اهدای خون) سال ۱۴۰۰ صلیب‌سرخ آمریکا با وجود واکسیناسیون گسترده در آمریکا و عبور از پیک های کرونا طی بیانیه ای کمبود شدید ذخایر خونی خود و وضعیت اضطراری را اعلام کرد و برای جذب اهدا کنندگان اقدام به ارائه کارت‌های هدیه ۱۰ دلاری و شانس برنده شدن در قرعه کشی جوایز ۵۰ هزار دلاری را کرده است .
وی ادامه داد: این اقدام صلیب‌سرخ آمریکا مغایر با تمامی استانداردهای بین المللی و توصیه های سازمان بهداشت جهانی است و می‌توان گفت که از سال ۲۰۲۰ صلیب سرخ آمریکا برای تشویق اهداکنندگان به اهدای خون اقدام به انجام تست آنتی بادی رایگان کووید ۱۹ برای تمامی اهدا کنندگان خون کرده است.
حاجی ببگی خاطر نشان کرد: این در حالی است که با وجود ادامه همه گیری کرونا در ایران سازمان انتقال خون ایران با حمایت اهدا کنندگان داوطلب و بدون چشمداشت مالی به میزان پایداری از ذخایر خونی رسیده است.
وی تاکید کرد: در طول پاندمی کرونا ما شاهد رشد اهداکنندگان بار اول و باسابقه بودیم و همچنین رکورد هشت ساله اهدای خون توسط بانوان در طول سال شکسته شد.
ذخیره خون در دوران کرونا در ایران به کمبود نرسید
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: به جز چند روز در اوایل پاندمی در دو سال گذشته ذخایر خون در ایران به کمبود بحرانی تاکنون نرسیده است و به جز روزهای بسیار اندک هرگز نسبت به توزیع به درخواست تالاسمی ها آنکولوژی و اورژانس زیر ۹۰ درصد نبوده است.
وی ادامه داد: توزیع به درخواست تمامی مراکز درمانی هرگز در هیچ نقطه کشور به زیر ۵۰ در درصد نشده و میانگین دو سال گذشته بالای ۷۵ درصد بود و بر طبق آماری که از واحد جذب سازمان انتقال خون گرفته شده میانگین درخواست به توزیع خون در سال گذشته ۸۶.۴ درصد بوده است و در سال ۹۸ این میزان ۸۳ درصد بوده است.
شاخص امنیت خون همانند دوران پیش از کرونا در حد کشورهای توسعه یافته است
حاجی بیگی تاکید کرد: شاخص امنیت خون همانند دوران پیش از کرونا در حد کشورهای توسعه یافته با درآمد سرانه بالا است که تست های غربالگری مولکولی در اختیار دارند، نرخ شروع هپاتیت B , C و “اچ آی وی “در میان اهدا کنندگان خون در ایران پایین ترین نرخ در منطقه مدیترانه شرقی است.
وی گفت: در خیزهای دوران کرونا تمامی پایگاه های انتقال خون افزایش شیفت داشتند اما حتی یک ریال از اعتبارات کرونا به انتقال خون اختصاص نیافته است، سال گذشته سازمان انتقال خون در مطالعات ملی و سرو _ اپیدیمیولوژیک که از طریق بررسی شیوع بیماری کرونا در اهداکنندگان بدون علامت در ایران مشارکت کرد.
حاجی بیگی افزود: این پروژه تحقیقاتی موفق به پیوستن به طرح مطالعات متحد سازمان بهداشت جهانی شد و در اسناد سازمان جهانی بهداشت مورد استفاده قرار گرفت.
وی گفت: سازمان انتقال خون ایران در تهیه و تنظیم دو دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی در خصوص تهیه پلاسما برای کشورهای کمتر توسعه یافته و متمرکز سازی آزمایش ها و فرایندهای اهدای خون در سال ۱۳۹۹ مشارکت فعالی داشت که از سوی دفتر نمایندگی سازمان بهداشت جهانی در ایران مورد تقدیر واقع شد.
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران تصریح کرد: همچنین در سال ۱۴۰۰ سازمان جهانی بهداشت درخواست تمدید همکاری سازمان انتقال خون ایران برای سومین دوره متوالی در قالب مرکز همکاری های سازمان جهانی بهداشت را مطرح کرد.
گزارش از: ناهیدحاجی خانی
