این غار در دامنه تپه مله در لرستان با ۶۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است.غار کلماکره در ۱۵ کیلومتری شمال غربی پل دختر قرار دارد. اما آیا عبارت غار کلماکره پلدختر درست است؟ در جواب این سوال می بایست گفت خیر، اگرچه نزدیک پل دختر است، اما بر اساس تقسیمات کشوری، بخشی از منطقه رومشکان، در اطراف شهرستان کوهدشت است. آخرین روستای مجاور آن باغ دره است، پس از آن یک مسیر کوهستانی خاکی سه ساعته پیش رو دارید تا به ورودی غار برسید. فراموش نکنید که از تجهیزات کوه نوردی و پیاده روی استفاده کنید.
قبل از رسیدن به ورودی نمی توانید آن را ببینید، زیرا سنگ جلویی یک متر و نیم از ورودی غار بزرگ تر است و بنابراین ورودی غار را غیر قابل دیدن می کند. این غار طبیعی دارای استالاکتیت ها و استالاگمیت های زیادی است که با مداخله انسان آسیب جدی دیده اند.
وجود شیشه های بزرگ سفالی، چاه های آب با آب شیرین و ظروف سفالی که در مراسم خاکسپاری استفاده می شود، نشانگر زندگی انسان های دوره باستان در اینجا است. این غار دارای چهار راهروی ادامه دار است که در میان آنها تنها سالن اول به دلیل نور خورشید ورودی، کمی روشن است، سه راهروی دیگر کاملاً تاریک است. می توانید از طریق یک راهرو ۸۰ سانتی متری با خزیدن وارد راهروی دوم شوید. سالن سوم و چهارم پس از حدود شش متر غارنوردی قابل دسترسی است.
خیلی ها دوست دارند بدانند که قضیه گنج کلماکره لرستان واقعا چیست و چگونه است؟ گنج های کشف شده شامل ریتون، مجسمه های حیوانات و انسان، جواهراتی از جنس طلا و نقره و ماسک های طلایی تزئین شده با سنگ لاجورد و عاج است. همچنین بشقاب های نفیسی نیز در این مکان پیدا شده است. کتیبه ها و نوشته های روی اشیا بیشتر با خط ایلامی و میخی است.
نقاب ها و ماسک های نفیسی که در این غار پیدا شده اند مربوط به دوره هزارسال پیش از میلاد هستند که خوشبختانه در موزه ایران باستان نگهداری می شوند.
سازمان میراث فرهنگی لرستان اعلام کرده است ۲۳۰۰ اثر از غار کلماکره به غارت رفته است که اکنون در نقاط مختلف جهان قرار دارد و تنها ۱۰ درصد از آثار آن در ایران است.
این غار در سال ۱۳۶۸ توسط چوپانی به نام عزیز کلماکره ای کشف شد و بعدها مورد توجه محققان و باستان شناسان قرار گرفت. متأسفانه بیشتر گنج و گنینه های داخل خزانه این غار غارت شد و اکنون در موزه های متروپولیتن، لوور و موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شده است.
عزیز کلماکره ای به صورت اتفاقی غار را پیدا کرده است و تعدادی از آثار را از غار خارج کرده و به فروش رسانده است و پس از او افراد سودجوی دیگری این کار را انجام داده اند. پس از آن سازمان میراث فرهنگی اقدامات لازم را انجام داد. اما با آشکار شدن آدرس غار کلماکره آثار زیاد دیگری به غارت رفت.
با این حال، و علی رغم موارد کمی که باقی مانده بود، باستان شناسان نتیجه گرفتند که حاکمان محلی یعنی حاکمان سمتی یا ساماتوره، حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد، تحت این امپراتوری ایلام اداره می شوند. برخی معتقدند که یونساک، آخرین پادشاه
سمتی، پس از پایان سلطنت ایلامی، این گنجینه ارزشمند را در غار پنهان کرد تا از غارت آن توسط آشوری ها جلوگیری کند و نگهبانانی برای نگهداری آن تعیین کرد. نگهبانان بعداً کشته و در ورودی غار دفن شدند. برخی دیگر اظهار داشتند که این یک گنجینه هخامنشی است که در زمان حمله اسکندر به ایران در این غار مخفی شده بود. گروه سوم این غار را دارای عملکرد آیینی می دانند، آنها اشیا کشف شده (۱۳ بز وحشی، ۸ گاو و ۲ عقاب) را به عنوان نماد مهر تشخیص می دهند و معتقدند که صحنه پیروزی شیر بر گاو نشان دهنده این آیین است. کشتن گاو نر یعنی این غار مربوط به مهر است.
کلماکره نیز از دو کلمه تشکیل شده است. کلما به معنی پناهگاه بزها و کره به معنی درخت انجیر وحشی است که میوه آن قابل خوردن نیست. این درخت در دهه ۷۰ در جلوی غار قرار داشته اما افرادی که برای حفاری غیر مجاز آمده بودند برای استفاده از آتش، آن را سوزاندند.
یکی از داستان های که در مورد غار نقل می شود این است که گنج های موجود در غار در هنگام حمله اسکندر مقدونی به ایران، به غار منتقل شده است. این کار برای این انجام شده است که گنج های داخل غار کلماکره به غارت نرود. سپس چهار نگهبان برای محافظت از این گنجینه انتخاب شده است. این نگهبانان تا پایان عمر از گنجینه غار کلماکره محافظت کرده اند و پس از مرگ، هر کدام از آن ها دیگری را دفن کرده است.
