محسن پاک‌آیین روز پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی درباره سیاست خارجی دولت سیزدهم برای تقویت روابط با کشورهای همسایه خاطرنشان کرد: ارتباط با کشورهای همسایه در همه دوره‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در زمره اولویت‌های اصلی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بوده و دولت سیزدهم هم این مسئله را مورد توجه قرار داد و حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه هم در برنامه‌های خود برای آن اولویت قائل شده است.
وی درباره چالش‌های پیش روی دولت سیزدهم در پیگیری این سیاست گفت: داشتن روابط سیاسی مستحکم با همسایه‌ها به طور طبیعی زمینه‌ساز توسعه همکاری‌های اقتصادی است. به این معنا که ابتدا اراده سیاسی باید در طرفین ایجاد شود تا در نتیجه آن، کشورها برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی هم تلاش کنند.
مشاور پیشین وزیر امور خارجه با بیان اینکه امروز با اغلب کشورهای همسایه ارتباطات نزدیک داریم، تصریح کرد: اراده سیاسی برای همکاری با بیشتر کشورهای همسایه وجود دارد ولی در مواردی هم ضرورت دارد که در حوزه سیاسی فعالیت بیشتری انجام شود تا اعتماد متقابل ایجاد شود و اراده سیاسی شکل بگیرد.
وی یادآور شد: همسایگان ما به خصوص در آسیای مرکزی و قفقاز نیازمند این هستند که با جمهوری اسلامی ایران، ارتباطات اقتصادی شان را تقویت کنند زیرا اکثراً مثل ایران دنبال مقاوم‌سازی اقتصاد هستند و به ویژه کشورهای دارای نفت و گاز تمایل دارند که وابستگی درآمدیشان را از این منابع انرژی کاهش دهند و منابع درآمدی خود را متنوع کنند.
اقتصاد ایران و کشورهای همسایه مکمل یکدیگر هستند
پاک‌آیین ادامه داد: همکاری‌های اقتصادی ایران و همسایگان می‌تواند مکمل هم باشد و ما برای ایجاد اقتصادهای مکمل و ترکیبی، می‌توانیم همکاری‌های خودمان با همسایگان را دنبال کنیم. ایجاد اراده سیاسی مساله مهمی است و باید در این رابطه با کشورهای همسایه رایزنی و مذاکره کنیم. برای مثال، برخی از قوانین دست‌وپاگیر و بروکراتیک بر سر راه همکاری‌های تجاری را باید رفع کنیم.
این دیپلمات پیشین ادامه داد: ایجاد پنجره واحد تجارت در مرزها برای تسهیل همکاری‌های مرزی و روان شدن تجارت از مسیر مرزها یک امر ضروری است.
پاک آیین خاطرنشان کرد: ما ۱۵ همسایه داریم که عمدتاً با آنها مرز زمینی داریم و این مرزها محل تردد کالاست. باید سعی کنیم برخی از مشکلات ناشی از نبود هماهنگی بین نهادهای مختلف را با ایجاد پنجره واحد رفع کنیم.
وی به موانع بورکراتیک تجار در راه صادرات یا واردات کالاها اشاره کرد و گفت: برای مثال در مرز ایران و جمهوری آذربایجان و در گذرگاه‌های مرزی آستارا، بیله‌سوار، جلفا و پلدشت، نهادهای مختلفی مثل گمرک، سازمان استاندارد و نیروی انتظامی مستقر هستند که باید صادرکننده از مسیر این نهادها بگذرد و نظر آنها را تامین کند تا بتواند کالایش را صادر کند. در مواردی، برخی از این دستگاه‌ها در مرز حضور ندارند و صادرکننده اگر در مرز دچار مشکل شود باید به تبریز یا اردبیل مراجعه کند تا مشکلش برطرف شود اما با ایجاد پنجره واحد تجارت در مرزها، همه کارها در مرز انجام می‌شود و تجارت مرزی تسهیل خواهد شد.
انعقاد قرارداد تعرفه ترجیحی و تکمیل مسیرهای ریلی ضروری است
سفیر پیشین ایران در زامبیا، ازبکستان، تایلند و جمهوری آذربایجان اضافه کرد: تلاش برای کاهش تعرفه‌ها و انعقاد قرارداد تعرفه ترجیحی با کشورهای همسایه می‌تواند به بهبود همکاری‌های تجاری کمک و قیمت کالاهای ایرانی را اقتصادی‌تر کند.
وی ادامه داد: تاجران ما برای عبور از مرزها و ورود به کشور دیگر باید تعرفه‌هایی را بپردازند. این در حالی است که ما با امضای قرارداد، می‌توانیم این مشکل را حل کنیم برای مثال میان کشورهای مشترک المنافع قرارداد لغو تعرفه های گمرکی وجود دارد و تاجران این کشورها به راحتی با هم کار می‌کنند ولی اگر تاجر ایرانی بخواهد به جمهوری آذربایجان کالایی را صادر کند باید تعرفه بپردازد و اگر بخواهد دوباره از آنجا کالا را به روسیه بفرستد باز هم مشمول تعرفه می‌شود که این موضوع موجب بالارفتن هزینه تمام‌شده کالا و گرانی آن برای مشتری می‌شود. امضای قرارداد تعرفه ترجیحی، همکاری‌ها را روان می‌کند و برای همه طرف‌ها مفید است.
پاک‌آیین، اهمیت تکمیل مسیرهای ریلی تجاری را یادآور شد و افزود: تکمیل مسیرهای ریلی با کشورهای هم‌مرز با ایران، تجارت را تسهیل می کند. جمهوری آذربایجان آماده همکاری و پرداخت نیمی از هزینه تکمیل خط راه‌آهن رشت-آستاراست که اگر ۱۶۵ کیلومتر باقی‌مانده این خط تکمیل شود میزان تجارت ما در این منطقه هفت برابر می‌شود. از این جهت، تکمیل خطوط ترانزیتی بسیار مهم است.
این دیپلمات پیشین خاطرنشان کرد: با تکمیل این خطوط، حلقه مفقوده کریدور شمال-جنوب هم پیدا می‌شود و روسیه، چین و کشورهای حوزه دریای سیاه می توانند از طریق ایران به دریای عمان و خلیج فارس متصل شوند و به طور متقابل، ما هم از این مسیر به این کشورها متصل و از منافع تجارت با آنها بهره‌مند خواهیم شد.
نبود وابسته بازرگانی کار را برای بازرگانان سخت کرده است
وی بر ایجاد خطوط منظم کشتیرانی بین بنادر شمالی و بنادر جنوبی تاکید کرد و گفت: لازم است مشوق‌هایی هم برای تاجران و صادرکنندگان نمونه در نظر بگیریم و استفاده از خطوط کشتیرانی را برای آنها تسهیل کرده و در بیمه و مسائل دیگر تخفیفاتی را برای آنها قائل شویم تا تجارت با کشورهای همسایه بیش از پیش تقویت شود.
معاون پیشین فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به کاهش حضور وابسته‌های بازرگانی ایران در کشورهای همسایه اشاره کرد و گفت: ما در سال‌های گذشته و در دولت‌های مختلف، معمولاً وابسته بازرگانی در اکثر کشورهای همسایه و کشورهای دورتر داشتیم. اخیراً، ظاهراً به دلیل مشکلات مالی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعزام وابسته های بازرگانی را کاهش داده و فقط در چند کشور، وابسته بازرگانی داریم.
وی گفت: وابسته‌های بازرگانی می‌توانند به تقویت ارتباطات بخش‌های خصوصی ایران با همتایانشان در کشورهای همسایه کمک کنند. وقتی وابسته بازرگانی در کشورهای همسایه نداریم، بخش خصوصی ایران نمی‌توانند به اهداف تجاری و اقتصادی خود در حد بالا برسند. این موضوع هم یکی از موانع گسترش تجارت با کشورهای همسایه است که امیدواریم در دولت سیزدهم برطرف شود.
