علی سلیمی: اثرات مخرب سوء‌استفاده عاطفی اغلب می‌تواند مورد غفلت قرار گیرد. بر خلاف آزار جسمی، آزار عاطفی هیچ زخم قابل مشاهده‌ای بر جای نمی‌گذارد که همین موضوع تشخیص و رسیدگی به آن را سخت‌تر می‌کند. در حالی که تاثیر آن می‌تواند به همان اندازه مضر باشد و بر عزت نفس، رفاه ذهنی و کیفیت کلی زندگی فرد تاثیر بگذارد. سوء‌استفاده عاطفی به الگوی رفتاری اشاره دارد که هدف آن تضعیف ارزش خود، منزلت و ثبات عاطفی فرد است. این شامل دستکاری عاطفی، تحقیر، ارعاب و کنترل یک فرد توسط فرد دیگر است که باعث می‌شود فرد احساس ناتوانی، انزوا و گرفتار شدن کند.
بسیاری از اوقات آدم‌ها به شکلی پنهان و در جهت منافع خاصی، بدون توجه به نظر و اختیار طرف مقابل، احساسات او را تحریک و دستکاری می‌کنند. این سوء‌استفاده‌ها از عجز در فهم تمایزهای ذهنی وشخصی، محدویت‌های اجتماعی در ابراز خود و فقر مهارت‌های احساسی و ارتباطی ناشی می‌شوند. دو نکته در مورد سوء‌استفاده عاطفی حائز اهمیت است یک اینکه این اتفاق بسیاری از اوقات به شکل ناهشیار رخ می‌دهد و سوء‌استفاده کننده و سوء‌استفاده شونده هردو از این چرخه‌ای که در ارتباط آنها وجود دارد، ناآگاه هستند و دو اینکه سوء‌استفاده کردن و مورد سوء‌استفاده قرار گرفتن با هم عجین هستند و هر سوء‌استفاده‌گری یک سوء‌استفاده‌شونده است و برعکس. نباید این تصور ایجاد شود که ما صرفا قربانی این آزارهای عاطفی هستیم.
سوء‌استفاده عاطفی می‌تواند در انواع مختلف روابط از جمله روابط عاشقانه، دوستانه، خانوادگی یا حتی ارتباطات کاری و حرفه‌ای رخ دهد.
اشکال رایج سوء‌استفاده عاطفی:
آزار کلامی و روانی: که شامل انتقاد مداوم، توهین، تحقیر و حملات لفظی است که قصد دارد عزت نفس قربانی را پایین بیاورد. این نوع سوء‌استفاده درواقع تلاشی عامدانه است برای به هم ریختن فکر و ذهن دیگران به منظور اینکه آن شخص به سلامت عقلی و روانی خود شک کند. این اتفاق ممکن به صورت شوخی های مکرر اتفاق بیفتند.
انزوا: سوء‌استفاده کنندگان عاطفی اغلب قربانیان خود را از دوستان، خانواده و شبکه‌های حمایتی جدا می‌کنند و به آنها احساس وابستگی و آسیب‌پذیری می‌دهند. ایجاد محدودیت در تعاملات اجتماعی ، کنترل کانال‌های ارتباطی و ایجاد محیطی پر از ترس و نظارت همگی مصادیقی از سوء‌استفاده عاطفی هستند.
دستکاری عاطفی: سوء‌استفاده کنندگان عاطفی از تاکنیک‌های دستکاری برای به دست آوردن کنترل بر قربانیان خود استفاده می‌کنند. این می‌تواند شامل احساس گناه، بازی دادن‌های فکری، باج‌گیری عاطفی یا سوء‌استفاده از آسیب‌پذیری‌های دیگران باشد. سوء‌استفاده کننده ممکن است از تاکنیک‌هایی مانند تهدید، اجبار و اتمام حجت برای حفط قدرت و سلطه استفاده کند.
خودداری از محبت و حمایت: سوء‌استفاده کنندگان عاطفی ممکن است از عشق، محبت یا حمایت عاطفی به عنوان ابزاری برای تنبیه یا کنترل استفاده کند. آنها با ایجاد فضایی از عدم اطمینان و غیرقابل پیش‌بینی قربانی را در خطر نگه می‌دارند و از نظر عاطفی به تایید آنها وابسته هستند.
شناسایی سوء‌استفاده عاطفی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا اغلب به تدریج و به صورت نامحسوس رخ می‌دهد. علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده وجود سوء‌استفاده عاطفی باشد.
انتقاد و توهین مداوم
احساس ترس از بیان عقاید یا تصمیم گیری بدون درخواست تایید
انزوا و دور شدن از بقیه شبکه‌های حمایتی
تغییرات شدید تر عزت نفس، اعتماد به نفس یا رفاه عاطفی
احساس دستکاری عاطفی یا کنترل
احساس گناه یا شرم مداوم
احساس گرفتار شدن در یک رابطه یا موقعیت
در پایان برخی اقدام ها برای محافظت از خود در برابر سوء‌استفاده عاطفی ذکر شده است:
- شناسایی اینکه چه رفتاری آزار و سوء‌استفاده عاطفی است: اذعان کنید که در حال تجربه آزار عاطفی هستید و این تقصیر شما نیست. خود را در مورد الگوهای سوء‌استفاده عاطفی آموزش دهید و درک کنید که شایسته است با شما با احترام و وقار رفتار شود.
- به دنبال حمایت باشید: یا یک دوست قابل اعتماد، عضو خانواده یا مشاور تماس بگیرد ( بسته به اینکه توسط چه کسی مورد آزار قرار گرفته‌اید) که می‌تواند فضای امنی را برای شما فراهم کند تا تجربیات خود را به اشتراک بگذارید. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند راهنمایی، اعتبارسنجی و منابعی را برای بازیابی ارائه دهند.
- برای خود حد و مرز تعیین کنید: مرزهای واضحی را با سوء‌استفاده کننده تعیین کنید و نیازهای قاطعانه در میان بگذارید. برای مقاومت آماده باشید، زیرا سوء‌استفاده کنندگان عاطفی ممکن است در برابر هرگونه تلاش برای تغییر پویایی قدرت مقاومت کنند.
- تمرکز بر خودمراقبتی: فعالیت‌های خود مراقبتی را که سلامت جسمی، عاطفی و روانی شما را ارتقا می‌دهند، در اولیت قرار دهید. در فعالیت‌هایی شرکت کنید که به شما شادی می‌بخشد، شفقت به خود را تمرین کنید و به دنبال مشاوره حرفه‌ای برای کمک به بهبود باشید.
- روی کمک یک متخصص بهداشت روان حساب کنید: اگر سوء‌استفاده عاطفی ادامه یافت یا تشدید شد، به دنبال کمک مشاوران حرفه‌ای، درمانگران یا گروه‌های حمایت متخصص در تروما و بازیابی بعد از سوء‌استفاده باشید.
سوء‌استفاده عاطفی شکلی پنهان از بدرفتاری است که می‌تواند اثرات شدید و پایداری بر سلامت روان فرد داشته باشد. قربانیان آزار عاطفی با شناخت نشانه‌ها، جستجوی حمایت و اولیت دادن به مراقبت از خود، می‌توانند از چرخه رهایی یافته و مسیر بهبودی و رشد شخصی را در پیش بگیرند.
بیشتر بخوانید:
منبع: psychologytoday
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.