پدافند غیرعامل مجموعه اقداماتی است که بدون استفاده از سلاح، به کاهش آسیبپذیری انسان، منابع و زیرساختها در برابر تهدیدات طبیعی و انسانی کمک میکند.
جنگلها، مراتع، رودخانهها و کوهها از مؤثرترین عناصر طبیعی در تحقق این نوع دفاع به شمار میروند و علاوه بر کارکرد زیستمحیطی، نقش حفاظتی در برابر حوادث و بحرانها دارند.
استان گلستان با وسعت وسیع عرصههای طبیعی و تنوع زیستی، در معرض تهدیداتی چون آتشسوزی، آفات، بیماریهای گیاهی و گردوغبار قرار دارد که توجه به پدافند غیرعامل در آن ضرورت ویژهای دارد.
حفاظت فیزیکی اموال منقول و غیرمنقول شامل ساختمانها، تأسیسات، تجهیزات و ماشینآلات، از مهمترین ارکان پدافند غیرعامل است. نصب سامانههای نظارتی، کنترل ورود و خروج و نگهبانی مستمر از جمله اقدامات مؤثر در این حوزه محسوب میشوند.
حفظ اسناد و بایگانیهای محرمانه بخش دیگری از پدافند غیرعامل است که از طریق رمزگذاری، محدودسازی دسترسی و نگهداری امن اسناد طبقهبندیشده انجام میشود. این اقدامات مانع دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس سازمان میشوند.
با گسترش فناوری و سیستمهای الکترونیکی، حفاظت سایبری و اطلاعات به یک ضرورت تبدیل شده است. پشتیبانگیری منظم، استفاده از فایروال و سیستمهای ضدبدافزار، و آموزش کاربران، از مهمترین مؤلفههای پدافند سایبری به شمار میروند.
حفاظت پرسنلی به عنوان حلقه نخست دفاع سازمانی اهمیت زیادی دارد. آموزش کارکنان، آگاهی از تهدیدات انسانی و رعایت اصول انضباط اداری از ارکان حفاظت پرسنلی است.
صیانت از حقوق کارکنان نیز بخش جداییناپذیر پدافند غیرعامل محسوب میشود. توجه به رفاه، سلامت روانی و کرامت انسانی کارکنان باعث افزایش وفاداری و کاهش تهدیدات داخلی میشود.
در حوزه منابع طبیعی، تهدیدات زیستی شامل گسترش قارچها، ویروسها، باکتریها و حشرات مهاجم است که میتواند موجب تخریب گسترده جنگلها و مراتع شود. رصد و پایش مستمر، هشداردهی سریع و کنترل آفات از مهمترین اقدامات پیشگیرانه در این زمینه است.
تغییرات اقلیمی و افزایش دفعات وقوع ریزگردها یکی دیگر از چالشهای جدی استان گلستان است. بخشی از اراضی استان در معرض بیابانی شدن قرار دارد و بخش قابل توجهی از آن مناطق بحرانی و تولیدکننده ریزگرد هستند.
اجرای طرحهای احیای پوشش گیاهی، تثبیت خاک و آبخیزداری در مناطق آسیبپذیر، نمونهای از کاربرد پدافند غیرعامل در مقیاس اکولوژیک است که هم محیط زیست و هم امنیت جامعه را تضمین میکند.
ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با استقرار کارگروه پدافند غیرعامل، اقداماتی چون رصد، پایش، هشداردهی، کنترل بحران و امداد و نجات منابع طبیعی را بهصورت مستمر دنبال میکند.
ایمنسازی زیرساختها، آموزش جوامع محلی و مشارکت بهرهبرداران در حفاظت از عرصهها، نقش کلیدی در کاهش خسارات احتمالی و افزایش تابآوری محیط زیست دارد.
تقویت همکاری میان دستگاههای اجرایی، محیطزیست، هواشناسی و مدیریت بحران، امکان برنامهریزی یکپارچه و پاسخ سریع به بحرانها را فراهم میکند.
پدافند غیرعامل در منابع طبیعی نه تنها به حفاظت محیط زیست و منابع ملی کمک میکند، بلکه زمینهساز امنیت اجتماعی و اقتصادی استان نیز هست و باید بهعنوان اولویت سازمانی و ملی مورد توجه قرار گیرد.
برای تقویت پدافند غیرعامل، ایجاد کمیته تخصصی با حضور کارشناسان منابع طبیعی، محیطزیست و پدافند غیرعامل ضروری است. تدوین طرح جامع حفاظت از اموال، اطلاعات و نیروی انسانی، و اجرای آموزشها و مانورهای دورهای میتواند تابآوری سازمان را افزایش دهد.
استفاده از فناوریهای نوین پایش و هشدار سریع، توسعه پوشش گیاهی و پروژههای آبخیزداری، و تقویت همکاری میان دستگاههای اجرایی و مدیریت بحران، اقدامات مکملی هستند که امکان پیشگیری و کاهش خسارتهای زیستی و اقلیمی را فراهم میکنند.
حسین یازرلو
رییس حراست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان و دبیر پدافند غیرعامل
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.