یادگار ماندگار حاج شیخ: یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم؛ آثار و دستاوردها
حجت احسان بخش
حوزه علمیه قم به عنوان یکی از مراکز مهم و پرافتخار علوم دینی در جهان اسلام، نقش بی‌بدیلی در ترویج معارف اسلامی و تربیت نسل‌های دانش‌آموخته دینی داشته است. این مرکز علمی، در مسیر خود، نه تنها به تعلیم و تربیت فقها و علما پرداخته است، بلکه به عنوان پایگاهی برای تحقیق و اندیشه‌ورزی اسلامی، گام‌های بلندی در تقویت بنیان‌های فکری و فرهنگی جامعه برداشته است. بازتأسیس این حوزه توسط مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در سال ۱۳۱۴ شمسی آغازگر عصر جدیدی از فعالیت‌های علمی و دینی بود که همچنان با گذشت یک قرن، نقش بی‌بدیلی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران و جهان اسلام ایفا می‌کند.
حوزه علمیه قم به پشتوانه تاریخ هزاران ساله مذهب حقه شیعه، همواره تاثیرگذار و منشا اثرات مهمی بوده است که یکی از ثمرات درخشان و می توان گفت بی نظیر این حوزه مقدسه، حضرت امام خمینی بود که با تاسیس انقلاب اسلامی در جهان تاثیر ابدی خود را گذاشت. لذا بازتأسیس حوزه آن در قرن اخیر با تلاش‌های حاج شیخ عبدالکریم حائری، تحولی اساسی در نظام علمی دینی ایران به وجود آورد. پیش از این، تحولات مختلفی مانند مهاجرت علمای بزرگ به حوزه‌های دیگر نظیر نجف و اصفهان، ایران را از داشتن یک مرکز علمی قوی محروم کرده بود. با تلاش‌های حاج شیخ حائری، حوزه علمیه قم بار دیگر توانست به عنوان یکی از قطب‌های علمی مطرح در جهان اسلام ظاهر شود.
تربیت عالمان برجسته و تأثیرگذار:
حوزه علمیه قم از آغاز تأسیس تا به امروز، هزاران عالم، فقیه و پژوهشگر دینی تربیت کرده است. این تربیت علمی، به ایجاد نسلی از روحانیون و اساتید منجر شده است که در حوزه‌های مختلف فقه، اصول، کلام، فلسفه، اخلاق و سایر علوم اسلامی به تخصص‌های برجسته‌ای دست یافته‌اند. افرادی نظیر امام خمینی، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله مکارم شیرازی و ده‌ها نفر دیگر که هر یک به عنوان رهبران فکری و دینی تأثیرات عمیقی در عرصه‌های مختلف علمی و اجتماعی داشته‌اند.
پژوهش‌های علمی و فقهی
حوزه علمیه قم به عنوان یک مرکز تحقیقاتی و پژوهشی، سهم بزرگی در تولید علوم اسلامی داشته است. آثار تألیفی متعدد، مقالات پژوهشی و کتب فقهی و کلامی حاصل تلاش‌های مستمر این حوزه است. تألیفات بزرگان حوزه، مرجعی برای پژوهشگران و دانشجویان علوم دینی بوده و همچنان به عنوان منابع اصلی مطالعه و تحقیق در این زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تأثیرگذاری بین‌المللی
حوزه علمیه قم تنها به ایران محدود نمی‌شود و تأثیرات بین‌المللی آن در کشورهای مختلف اسلامی به وضوح قابل مشاهده است مخصوصا بعد از انقلاب اسلامی این تاثیر صد چندان شده است. بسیاری از علمای سایر کشورها برای تحصیل علوم دینی به این مرکز مراجعه کرده‌اند و پس از کسب دانش، به کشور خود بازگشته‌اند تا رسالت نشر علوم دینی را به عهده گیرند. این امر موجب گسترش فرهنگ و معارف اسلامی به شکل جهانی شده است.
نقش اجتماعی و سیاسی
یکی از بارزترین دستاوردهای حوزه علمیه قم، نقش آن در تحولات اجتماعی و سیاسی کشور بوده است. علمای حوزه همواره در کنار مردم بوده‌اند و در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به دفاع از حقوق مردم پرداخته‌اند. از جمله اقدامات تأثیرگذار این حوزه، نقش پررنگ در نهضت مشروطه، انقلاب اسلامی و همچنین تلاش‌های پس از انقلاب برای نهادینه‌سازی نظام جمهوری اسلامی بوده است.
گسترش علوم جدید در کنار علوم دینی
حوزه علمیه قم با ایجاد تعامل سازنده میان علوم سنتی و جدید، توانسته است زمینه‌ساز تحولات بزرگی در عرصه علوم انسانی باشد. آموزش و پژوهش در زمینه‌های معارف اسلامی در کنار علوم روز دنیا، یکی از ویژگی‌های بارز این حوزه است که به ترویج گفتمان‌های علمی جامع منجر شده است.
آینده حوزه علمیه قم
با یک قرن تجربه، حوزه علمیه قم اکنون به یک نهاد با ظرفیت بالا در تولید علم، فرهنگ و اخلاق دینی تبدیل شده است. با توجه به تحولات سریع جهانی و نیاز به علوم دینی مبتنی بر نیازهای روز، این مرکز علمی با تکیه بر تجارب گذشته، همچنان به گسترش و بهبود فعالیت‌های خود می‌پردازد. هم‌اکنون، حوزه علمیه قم آماده است تا با به‌روزرسانی متدهای آموزشی و تحقیقاتی خود، در راستای رفع چالش‌های روز جامعه و جهانی ایفای نقش کند.
در نتیجه، یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، فرصتی برای تجدید عهد با میراث علمی و فرهنگی این مرکز و تبیین آینده‌ای روشن‌تر برای گسترش علوم دینی در جامعه ایران و جهان اسلام است.
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.