روزگارپرس| گزارش پایگاه خبری تحلیلی کلام قلم، دکتر شهرام دادگستر متولد تهران و دارای مدرک دکترای تخصصی بیوسیستماتیک حشرات در دانشگاه تهران می باشد. ایشان دوره کارشناسی خود را در رشته ی مهندسی کشاورزی، گیاهپزشکی و دوره کارشناسی ارشد خود را در رشته حشره شناسی کشاورزی در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران گذرانده است. پروژه دکتری ایشان بر روی رده بندی زنبور عسل ایران است که بخشی از آن در قالب فرصت مطالعاتی در کشور چین توسط ایشان انجام شده است. ایشان همچنین مدیرعامل شرکتی دانش بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران است که به فرمولاسیون داروهای طبیعی می پردازند.
بنابراین گفتگویی اختصاصی و صمیمی با جناب دکتر شهرام دادگستر انجام گرفت که در ادامه تقدیم نگاه سبزتان می شود.
مصاحبه گر: دکتر ملیکا ملک آرا – خبرنگار پایگاه خبری کلام قلم
خبرنگار: جناب آقای دادگستر به عنوان نخستین سوال لطفا ابتدا، خودتان را برای مخاطبان معرفی کنید و در باب تاسیس مجموعه تان توضیح دهید و سپس به طور مختصر بفرمایید « آپی تراپی» به چه معناست؟
دادگستر: شهرام دادگستر هستم. رشته لیسانس ام گیاه پزشکی بوده و در مقطع ارشد و دکترا به طور تخصصی حشره‌شناسی با گرایش زنبور عسل بود. هم اکنون در حال اتمام مقطع فوق دکترا هستم. سه مقطع اول، دانشگاه تهران و مقطع چهارم، فوق دکترا [پسا دکترا] در دانشگاه اصفهان با تمرکز و تخصص روی کاربرد درمانی و ضد باکتریایی ” بَره موم یا پروپولیس” که در واقع یک پروژه تحقیقاتی به شمار می رود، تحصیل کردم . همزمان دبیر علمی پژوهشکده زنبور عسل خوانسار ، تحت نظر دانشگاه اصفهان[یکی از واحدهای پژوهشی دانشگاه اصفهان] هستم. همچنین مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران هستم که به طور تخصصی روی فرآوری محصولات زنبور عسل و فرآورده‌های آپی تراپی کار کرده و تولید، تحقیق و فرآوری می‌کنیم. به‌طور کلی واژه ” آپی تراپی یا زنبور درمانی “ به معنی استفاده از همه محصولات زنبور عسل[ نه صرفاً نیش زنبور عسل] در درمان بیماری‌هاست.
خبرنگار: جناب دکتر، ایده نخست شما در خصوص تاسیس و راه اندازی شرکت چه بوده است؟چرا اکثر افراد از سایر فراورده های زنبور عسل بی اطلاع هستند؟
دادگستر: من از کودکی شخصیت جست و جو گری داشتم و همیشه دوست دارم کاری انجام دهم. با توجه به اینکه تحصیلم در مقطع دکترا رو به اتمام بود، لازم دیدم از علم و سواد خود استفاده کنم. از طرفی اطرافیان و دوستانم را می دیدم که تحصیلات شان به اتمام رسیده و مترصد فرصتی جهت کار دولتی و رسمی بودند که این امکان نیز به ندرت وجود داشت. باتوجه به این شرایط تصمیم گرفتم قبل از اتمام تحصیلم در مقطع دکترا، شروع به تحقیق و پژوهش کنم و محصول و خدماتی را ارائه دهم و سپس در قالب شرکت آن را به ثبت برسانم. از قضا یکی از دوستانم که صاحب برند معروف عسل در خوانسار هستند، از من خواست محصولی از ” بره موم “ درست کنم که تا آن موقع در بازار نبود. من هم با توجه به روحیه فعال بودن و خلاقانه ام در زمینه تولید و کارهای نوآورانه با تحقیقات و کارهای مختلف برای ایشان، محصول “عصاره آبی بره موم “ با ورژن اولیه ساختم که بسیار استقبال کردند و حتی سفارش بیشتری دادند. همین امر باعث شد که وارد فضای کاری شوم که تخصص علمی و دانش آن را داشتم و با توجه به سفارشات بیشتر، تولید همان محصول را بیشتر کردم تا به نقطه ای رسیدم که این محصول را تبدیل به برند کنم و پس از ثبت شرکت به ارائه یک محصول اکتفا نکردم، بلکه محصولات و ایده های جدیدتر شکل گرفت و تا به امروز بین ۷ تا ۱۰ محصول فرآوری و غیر فرآوری شده در مجموعه ما تولید و عرضه می شود.
خبرنگار: لطفا به طور خلاصه بفرمایید، مجموعه فعالیت های شرکت شما در چه حوزه ای است و آیا فرآورده‌های زنبور عسل بیشتر در صنعت داروسازی کاربرد دارند یا صنایع غذایی؟
دادگستر: مجموعه کارهایی که در شرکت ما صورت می گیرد، شامل چند حوزه می باشد که اولین و بنیانی‌ترین آن، تحقیقات است و چون شرکتِ فناور دانش بنیان [واقع در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران] هست؛ بنابراین اساس کار باید تحقیقاتی باشد. حیطۀ بعدی فعالیت شرکت در حوزه مشاوره و خدمات آموزشی است، برای کسانی که قصد راه اندازی خط تولید، تولید محصول، برگزاری کلاس های آموزشی و … دارند و گاها در جلسات آنها نیز حضور خواهیم یافت تا بتوانیم ایدۀ مورد نظر را به مرحلۀ عمل و اجرا در آوریم. همچنین همکاری مستقیم با بسیاری از ارگان‌های مرتبط با این حوزه همچون اتحادیه زنبورداران، صندوق زنبورداری، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، تعاونی ها، جهاد کشاورزی و … نیز دارم.
کار اصلی ما، تولید محصولات زنبور عسل [محصولات دارویی از فرآورده های زنبور عسل] از جمله: عصاره آبی بره موم، پودر بره موم، قرص بره موم، ژل رویال، قرص گرده و بره موم، انواع عسل و گرده گل است که جز محصولات تخصصی و فرآوری شده و بعضا مثل خود عسل، محصول خام ماست که تولید می کنیم. نکته مهم و حائز اهمیت محصولات ما، (حتی محصولات خام ما) این است که همۀ آنها با گرید دارویی و کیفیت بسیار بالا تولید و عرضه می شود. در واقع دیدگاه مان این هست که محصولات زنبور عسل باید در حوزه سلامت استفاده شود؛ چرا که صرفاً یک ماده غذایی و خوراکی نیست و باید کیفیت آن در سطح محصولات دارویی باشد. بنابراین محصولات زنبور عسل با توجه به کیفیت و سرعت اثربخشی که در بدن دارند و دارای ارزش بالایی هستند، بهتر است که در گرید دارویی به آنها توجه شود تا به دید موادی که صرفاً برای خوراک و به عنوان مواد غذایی استفاده می شود.
خبرنگار: جناب دکتر، لطفا بفرمایید وجه تمایز کار شما با افرادی که در این حوزه مشغول به فعالیت هستند، چیست ؟
دادگستر: وجه تمایز ما در شرکت نسبت به رقبا، چند مورد مهم است. مورد اول، تخصص من به عنوان بنیانگذار و مدیر عامل این شرکت در همین حوزه زنبور عسل، زنبور درمانی و فرآورده‌های زنبور عسل است، با ذکر این نکته که مربی طب سنتی [مدرس طب سنتی در دانشگاه، سازمان فنی حرفه‌ای و ارگان‌های مرتبط] نیز هستم. این دیدگاه بسیار کمک کننده است که هر تولیدی در مجموعه ما انجام شود، دارای مبنا و ریشه علمی و تجربی باشد. [تجربی شامل تخصص و ارتباط با زنبورداران و علمی هم همان، مدرک تحصیلی و تحصیلات در آن حوزه] مورد دوم، فاز نوآورانه‌ایست که ما از ابتدا روی محصولات مان داشتیم. تلاش و تمرکزم بر این بود که محصولاتی از زنبور عسل تولید شود که تا به حال در بازار [حداقل در بازار ایران] نبوده و این نوآوری کمک کند که هم محصولات زنبور شناخته‌تر شود و هم اینکه بتوانیم بازار را در دسترس خود داشته باشیم که خوشبختانه این اتفاق خیلی خوب به ویژه در مورد “عصاره بره موم“ افتاد و فعلا رقیبی فعلاً نداریم؛ چون محصول یونیک و دانش بنیانی است که طی فرآیند پیچیده و خاصی تولید شده و چند سالی است که به بازار عرضه می شود.
خبرنگار: شما به عنوان یک کارآفرین، رمز موفقیت تان در چیست و آیا خودتان را فردی موفق می دانید؟
دادگستر: رمز موفقیتم را استفاده از ترکیب علم و تجربه می‌دانم. قطعاً تجربه صرف یا علم به تنهایی در بیزینس یا سایر کارها کفایت نمی کند؛ چرا که هرکدام نواقص و معایب خود را دارد. می‌توانم بگویم که موفقیت از آنِ کسی است که هم تجربه اندوزی کند و هم از تحصیل و علم بهره ببرد. یکی از کارهایی که به طور مستمر انجام می دهم، به روزرسانی دانش و اطلاعاتم با توجه به شرایط تجربی [ نه صرفاً کتاب و مقاله] هستم. مورد بعدی اینکه، موفقیت را در خودم می‌بینم؛ یعنی خودم را نسبت به سن و شرایطم و پیشی گرفتن از هم دوره‌ای‌ها و حتی رقبا موفق می دانم، ولی اغلب اوقات به این فکر می‌کنم که این، تمام ظرفیت من نیست؛ بلکه پتانسیل‌های بیشتر و ظرفیت بالاتری دارم که هنوز از آنها استفاده نکرده ام. امیدوارم فرصت و شرایط به گونه ای مهیا شود که بتوانم از نهایت ظرفیت و پتانسیل ام، استفاده کنم و بهره ببرم.
خبرنگار: شما در دراز مدت، آینده کسب و کارتان را چگونه می بینید و چرا با توجه به شرایط اقلیمی فوق‌العاده ایران، صادرات فرآورده زنبور عسل چشم گیر نیست؟
دادگستر: با جدّیت و قدرت می گویم که آیندۀ کسب و کار من و در کل صنعت زنبورداری روشن است. چون زنبورداری با اینکه محصول و موجود آن حشره قدمت بسیار دارد و خیلی ها آن را می شناسند، ولی از منظر علمی و نوآورانه، برخلاف تصور افراد، بسیار جدید است. من در یک برهه از زمان، در مرکز تحقیقات زنبور عسل پکن، در کشور چین بودم. حتی برای آنها که خودشان ابرقدرت و غول تولید، فناوری و صادرات محصولات زنبور عسل هستند، اما این حوزه برایشان جدید بود و ابهاماتی داشتند؛ حتی از من دعوت به همکاری کردند. بنابراین آینده چه برای من و چه کسانی که در این حوزه وارد می شوند، می تواند خوب باشد؛ به شرطی که با کیفیت، علمی و درست پیش برود، نه اینکه صرفا افراد به صورت هیجانی وارد این کار شوند؛ چون به همین اندازه هم احتمال سقوط برای این افراد وجود دارد. در بحث صادرات نو بودن این فضا، تازه بودن محصولات و شناسایی آن برای ایران و کشورهای اطراف باعث شده که مخاطبان آن مانند سایر محصولات کشاورزی زیاد نباشد. به عبارتی بهتر تبلیغات و بازاریابی آن، حرفه ای تر و پیچیده تر نبوده. به همین دلیل صادرات در این حوزه کمی ضعیف تر بوده است. ضمن اینکه ما هنوز موقعیت تولید محصولاتی از زنبور عسل که در کشور بتواند، درجه صادراتی داشته باشد و شرایط آنها را به طور کامل فراهم کند، نداریم؛ زیرا بسیاری از کشورهای خارجی صرفا به ساکاروز( میزان قند عسل) توجهی ندارند، بلکه به باقیمانده سموم، زمان برداشت، میزان رعایت کیفیت و یکسان بودن همۀ بارها با یک گرید و کیفیت، توجه می کنند و ما هنوز در این زمینه کمی عقب هستیم که لازم است روی این بُعد کار شود وگرنه ایران با توجه به اقلیم متنوع و تنوع گیاهی بالایی که دارد، می تواند یکی از قطب های صادرات و تولید محصولات زنبور عسل با کیفیت بالا شود و در این زمینه نیز حرف برای گفتن داشته باشد.
خبرنگار: به عنوان مدیرعامل شرکت دانش بنیان، مهم ترین دغدغه ای که با آن مواجه هستید، چیست؟
دادگستر: دغدغه اصلی من به عنوان یک کارآفرین و مدیر عامل شرکتی که درگیر کار و تولید بوده ام، فرهنگ سازی است. در واقع موضوعی که چند سال اخیر با آن درگیر بودم و برای آن بسیا زحمت کشیدم، این بود که مردم با این فرآورده ها و درمان بیماری‌ها با محصولات طبیعی و محصولات سلامت محورِ طبیعی و گیاهی به ویژه از نوع زنبور عسل آشنا نیستند که باید فرهنگ سازی شود و در این باب رسانه ها، نقش پررنگی ایفا می کنند. نمونه بارز آن، دمنوش‌هاست. شاید تا چهار پنج سال پیش کسی اصلاً نمی‌دانست، دمنوش چیست یا فقط به ندرت افرادی که متخصص در این حوزه بودند با دمنوش ها، آن هم چند گیاه محدود و معروف قدیمی آشنایی داشتند. ولی الان در کافی شاپ ها، رسانه‌ها و حتی خانه‌ها آنقدر از دمنوش‌های متنوع و مختلف استفاده می شود [خوشبختانه اتفاق خوبی است] که دیگر از چای معمولی به ندرت استفاده می شود. این امر نشان دهنده نقش مهم رسانه ها و تبلیغات است. صدا و سیما بسیار می تواند کمک کند؛ زیرا به شخصه فیدبک مثبت آن را در برنامه های صدا و سیما که رفته ام، دیدم و تا چند روز تاثیر این موضوع را در فروش محصولات مان، پرسش های افراد و هیجانی که از دانستن این اطلاعات جدید در حوزه زنبور عسل کسب کرده بودند، می‌دیدم. متاسفانه چون در این حوزه متخصص یا افرادی که به طور تخصصی در این زمینه کار کرده باشند، نداریم کسی زیاد پیگیری نمی کند و در رابطه با آن برنامه نمی‌سازد. انتظارم این است که بتوان روی این موضوع یعنی ” فرهنگ سازی استفاده از محصولات زنبور عسل در درمان بیماری‌ها یا در زندگی سالم‌تر“ به خصوص در این روزگار که بیماری‌ها، داروهای شیمیایی و… مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
خبرنگار: ممکن است برای مخاطبین بگویید خوش‌ترین و تلخ‌ترین خاطره شما در کار چه بوده؟
دادگستر: خوش‌ترین خاطره ام، دعاهای خیری است که افراد ناامید از درمان و بیماری ( آقایی که پولیپ بینی داشتند، یا پسر جوانی که در آلمان دانشجو بودند و دچار بیماری پوستی بود) که رضایت کامل پس از استفاده از فرمول‌ها و تجهیزات من داشتند و درمان شدند. برای من جالب است که چقدر بعضی از درمان ها می تواند ساده باشد، در صورتی که تشخیص درست باشد. اما متاسفانه افراد را به وادی های نادرست سوق می دهند و مسیرهای اشتباهی را طی می کنند که چه بسا نه تنها بهتر نمی شوند؛ بلکه دچار بیماری های دیگری نیز می شوند و از درمان اصلی فاصله می گیرند. اینها جزو بهترین خاطراتم در این حوزه بود و بدترین آن بی اعتماد به محصولی است که ما ارائه می دهیم. مثلا من به دوستی دو شیشه عسل هدیه داده بودم و تلاشم این بود که بهترین عسلی که موجود دارم، به ایشان بدهم. بعد از چند مدت ایشان با ناراحتی به من گفت که همۀ آن عسل ها سفت شده و شکرک زده بود و همه را دور ریختم. بسیار ناراحت شدم و برای او توضیح دادم که اتفاقا آن بهترین عسلی بود که من به شما دادم و این رُس بستن و شکرک زدن، خودش دلیل بر خوب بودنش بود و ای کاش قبل از دور ریختن به من می‌گفتی. در حقیقت مردم چون نسبت به محصولات زنبور عسل نا آگاه هستند، به این صورت فکر و قضاوت می کنند.
خبرنگار: شما به عنوان یکی از کارآفرینان تا این لحظه برای چند نفر اشتغال زایی نموده اید؟
دادگستر: تعداد افرادی که به طور مستقیم برای آنها کارآفرینی کرده ام، در قالب کسانی که مستقیم با ما در شرکت کار می کنند یا به عنوان پژوهشگر، فروشنده و بازاریاب در کنار ما فعال هستند، حدودا دوازده نفرند. افرادی که غیرمستقیم با ما همکاری دارند با احتساب در نظر گرفتن زنبورداران، حدود چهل شش نفر هستند که عدد بدی نیست، ولی با توجه ظرفیت بالایی که مدنظرم است، هنوز نتونستم تامین کنم و این امر مستلزم افزایش توانایی هایم، پشتیبانی نیروهای انسانی و به کار گماشتن افراد دلسوز که خود را جزوی از من و دغدغه هایم بدانند تا بتوان ظرفیت را به حداکثر رساند.
خبرنگار: از دیدگاه شما، دانشگاه در مسیر موفقیت تان چقدر تاثیرگذار بود؟
دادگستر: از نظر من دانشگاه در این حوزه هم کمک کرد و هم کمک نکرد. واقعیت این است که دانشگاه فضای آکادمیک و شهرت و اعتبار ایجاد می‌کند، اما اگر فرد خلاقیت و دیدگاه اجرایی بیزینسی نداشته باشد، مدرک دانشگاهی هیچ کمکی نمی‌کند؛ زیرا مطالب و دروسی که در دانشگاه خوانده می شود، تقریبا هیچ شباهتی به آنچه در بازار و تجارت با آن روبرو می شویم، ندارد. بلکه فقط آگاهی و اطلاع از کار و تا حدی نیز شما را در مسیر قرار می‌دهد؛ ولی بیشتر از آن، شما می توانید از امتیازات معنوی دانشگاه (مثل داشتن مدرک دکترا در حوزه تخصصی مربوطه) بهره ببرید. در نهایت تجربه و خلاقیت فرد باعث پیشرفت می شود.
خبرنگار: جناب دکتر آیا تاسیس کسب و کار به صورت انفرادی میسر است و اینکه شما کارکردن به صورت انفرادی را پیشنهاد می دهید و یا تیمی؟ چرا؟
دادگستر: کسب و کار به صورت انفرادی هم امکان‌پذیر هست. من نیز به صورت انفرادی شروع کردم، ولی برای ادامه و ماندگاری آن، انفرادی میسّر نیست و نیاز به یک تیم دارد که طبیعتاً یک نفر باید رهبر و راهنمای کار شود و عهده دار مسئولیت‌ها و تصمیمات مهم باشد. به شخصه وجود افراد دلسوز و مشتاق به کار در آن حوزه را مهم تر از دانش تخصصی می دانم؛ زیرا علم و دانش تخصصی مربوطه را من یا هر فرد دیگری در آن مجموعه می‌توانیم به به سایرین انتقال دهیم و مسیر را مشخص کنیم. پس اگر فردی علاقه و اشتیاق نداشته باشد و صرفاً از روی اجبار یا در جهت رفع نیازهای مادی و معنوی در کنار ما کار کند، حتی در صورت داشتن دانش مورد نظر، کار خود را درست ارائه نمی دهد. من گاهی باید مثل یک محقق کار تحقیقاتی انجام دهم، مثل یک مدیر تصمیم بگیرم، مثل یک حسابدار، رسیدگی کنم، با بانک و سایر ارگان ها ارتباط داشته باشم و مثل یک کارگر بار حمل و نقل کنم. متوجه می شوید که در کار انفرادی باید نقش همه این افراد را بازی کنید. بنابراین تیم، کمک کننده است.
خبرنگار: جناب دکتر با توجه به تجارب و سوابق ارزشمند تان چه پیشنهادی برای آن دسته از افرادی که می خواهند کسب و کار خود را آغاز کنند، دارید؟
دادگستر: قبل از اینکه بخواهم به کسی توصیه‌ای کنم، باید بگویم خودم هنوز نیاز به کسب تجربه و اطلاعات بیشتر دارم؛ اما به کسانی که می خواهند وارد حوزه زنبور عسل یا سایر حوزه های شغلی شوند، می توانم بگویم اصلاً نترسید؛ بلکه اقدام کنید و سریع هم اقدام کنید. برخلاف تصور بعضی افراد که به دنبال تعریف بوم کسب و کار، لیست تجهیزات کار، پروسۀ جمع آوری اطلاعات و … هستند، من با آن مخالفم؛ چون این پروسه ها طولانی و فرد بی انگیزه می شود و یا آن کار از بین می رود. فاصله بین تصمیم گیری برای انجام کاری تا اجرای آن اگر بیشتر از یک یا نهایت سه ماه طول بکشد، آن کار راه اندازی نشود، بهتر است. چون به نوعی وقت تلف کردن است و نشان می دهد آن فرد هنوز انگیزه، انرژی و اشتیاق کافی برای انجام آن کار را ندارد. نکتۀ بعد اینکه نیاز نیست با گام بزرگ شروع کنید، بلکه چشم انداز و هدف تان بزرگ باشد، ولی با گام های کم و کوچک شروع کنید. اغلب برخی افراد به دنبال سرمایه، وام و کارگاه هستند که می توان از آشپزخانه منزل خود و یا اجاره کارگاه بسیار کوچک شروع کرد. جالب است بدانید یکی از جذابیت های کلاس های من در دوره های آموزشی برای دانشجوها این است که راهکارهایی ارائه می دهم تا بتوانند در منزل خود کسب و کارشان را راه اندازی کنند و در اینستاگرام و… محصول خود را بفروشند. پس از آنکه کسب و کارشان گسترش پیدا کرد، می توانند به کارگاه یا کارخانه مجهز برسند. پس نترسید و در حال حرکت باشید تا نتیجه‌اش را نیز ببینید. در این سبک کارها قطعاً حرکت کردن، بهتر از سکون و توقف است.
خبرنگار: از اینکه وقت گرانبهای خود را در اختیار ما قرار دادید، بسیار متشکریم. در پایان اگر نکته و یا موضوعی مانده، برای خوانندگان بفرمایید.
دادگستر: در آخر از شما تشکر می‌کنم که فرصت این گفت و گو را فراهم کردید. امیدوارم این مطالب برای افرادی که قصد فعالیت در این حوزه را دارند و یا کسانی که مصرف کننده محصولات زنبور عسل هستند، مفید باشد. در هر مقطعی اگر نیاز به کمک یا مشاوره‌ای باشد، با کمال میل و افتخار در خدمت هستم. خودم بسیار زحمت و سختی کشیدم و گاهاً آزمون و خطا کردم تا به این نقطه رسیدم؛ اما دوست دارم تجربیاتم را در اختیار دیگران قرار دهم تا راحت‌تر کار را پیش ببرند. حرف برای گفتن بسیار است، ولی تا حدودی مطالب مفید و مهم گفته شد. از شما به عنوان یک رسانه انتظار دارم که در مبحث فرهنگ‌سازی و اطلاع رسانی برای همه اقشار مردم کمک و فعالیت بیشتری کنید. مطمئن باشید حوزه زنبور عسل هم از لحاظ مالی آنقدر قدرت دارد که بتواند افراد را تامین کند و هم از بُعد سلامت برای مردم می تواند موثر واقع شود و در نهایت فضای مثبت و بُرد بردی ایجاد می‌کند که می تواند برای همه موثر و مفید باشد.
